اکمال غرر الحکم (کتاب)

إکمال غررالحکم، تکمله ای بر کتاب «غررالحکم و دررالکلم» عالم شیعی عبدالواحد تمیمی آمدی (متوفی 460ق)، به همت مهدی انصاری قمی است.

انصاری، 15751 حدیث در تکمیل «غررالحکم» گردآوری نموده است. وی از مصادر مختلف شیعه و سنی استفاده نموده که از آن جمله‌اند:

1. «أسد الغابة فی معرفة الصحابة»، ابن اثیر (متوفی 630ق)؛
2. «الإصابة فی معرفة الصحابة»، ابن حجر هیثمی (متوفی 852ق)؛
3. «بحارالأنوار»، محمدتقی مجلسی (متوفی 1111ق)؛
4. «تاریخ بغداد»، خطیب بغدادی (متوفی 463ق)؛
5. «تذکرةالحفاظ»، ذهبی (متوفی 848ق)؛
6. «السنن»، ابن ماجه (متوفی 273ق)؛
7. «السنن الکبری»، بیهقی شافعی (متوفی 458ق)؛
8. «المسند»، احمد بن حنبل شیبانی (متوفی 241ق).

در ابتدای اثر، مقدمه ای به قلم مهدی انصاری در چند صفحه، مشتمل بر دلائل نگارش اثر ذکر شده، پس از آن مقدمه صاحب غرر ارائه شده است. متن غررالحکم با احادیث «الدین یعصم» و «الدنیا تسلم» و تکمله با احادیث «الدین یجل» و «الدنیا تذل» آغاز شده است که از هماهنگی بین اصل و تکمله حکایت دارد. در بخش همزه «غررالحکم» 2242 حدیث.، اما در همان بخش «تکمله» 2951 حدیث.ذکر شده و در مجموع نیز تکمله، حدود پنج هزار حدیث بیش از غررالحکم (با 10760 حدیث) روایت کرده است.

انصاری قمی در مقدمه اش تصریح کرده که به شیوه غررالحکم احادیث را ارائه کرده است.؛ البته قابل ذکر است که در غررالحکم علاوه بر دسته بندی بر اساس حروف الفبا، فصل بندی نیز وجود دارد و روایات در 91 فصل دسته بندی شده‌اند و فصل‌هایی از کتاب بر مبنای واژه آغازین حدیث است؛ مثلاً فصل ششم (واژه ألا)، فصل هفتم (واژه إنّ)، فصل چهل وششم (واژه طوبی)، فصل هشتادویک (واژه نعم). اما در تکمله ملاک دسته بندی تنها حروف الفباست و الفاظ ألا.، إنّ.، طوبی.، نعم.در ضمن دیگر واژه‌ها ذکر شده‌اند و فصل جداگانه ای به آنها اختصاص نیافته است.

در انتهای کتاب، نمایه واژه‌ها ارائه شده که محققین را در پژوهش یاری می‌دهد؛ اما فهرست مطالب فراموش شده است.

پانویس

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، قم، دارالکتب الإسلامی، الطبعة الثانیة، 1410ق.

منبع

ویکی نور